Cercis of Judasboom
De Cercis is een fantastische voorjaarsbloeier. Maar daar gaat dit blog niet over. Wel over het draadje naar de actualiteit vanuit de andere naam waaronder de Cercis bekend is; Judasboom….
Is het waar dat Judas zich na zijn verraad van Jezus uit berouw aan een Cercis heeft opgehangen? En dat op dat moment de kleur van de bloemen veranderd is van wit naar het rood van zijn bloed?
Dit is namelijk waar deze boom, onder invloed van volksgeloof, de naam Judasboom aan ontleent. Fantasie kan mij niet ontzegd worden, maar de zachte, buigzame takken van deze boom maken dit verhaal niet aannemelijk. Wellicht moeten we het niet letterlijk nemen.
Een gedurfde stelling
Laten we het evangelie van Matthäus evenmin letterlijk nemen. Daarmee krijgt de boodschap ook voor niet gelovigen grote waarde.
In de vele uitvoeringen van de door Bach gecomponeerde Matthäus Passion nemen dirigenten en orkesten ruimte. Het verhaal is hetzelfde, maar de muzikale omlijsting kan sterk verschillen en daarmee de beleving van de boodschap.
Alles samen
Johannes Leertouwer is een inspirerend voorbeeld van een dirigent die zijn ruimte neemt met tien zangers en twee orkesten. Hij staat niet voor het orkest, maar leidt de uitvoering vanaf de eerste viool. Telkens wijst Johannes een andere dirigent aan. Wie dit is volgt uit de muziek; wie zingt die voert aan, wie meespeelt ondersteunt. Niemand volgt. Ze doen alles samen.
Het kleine, intieme gezelschap brengt hiermee in 2022 een unieke en betoverende uitvoering van de Matthäus Passion in de Laurenskerk in Rotterdam. Anders gezegd, ze laten ons de urgentie van het verhaal gedurende 3,5 uur ervaren.
Ze zingen ons toe. Ze zingen elkaar toe. Ze zingen over liefde en schuld, over pijn, verdriet en rust. Het is niet de lage temperatuur in de Laurenskerk die kippenvel veroorzaakt. Met de resonantie van de muziek en de prachtige stemmen kruipt het verhaal onder de huid.
Ik neem je even mee met een kort fragment:
De metafoor
Wat brengt het ons als wij onszelf toestaan ruimte te nemen in de interpretatie van het verhaal over het lijden en sterven van Jezus?
In de Laurenskerk heb ik mijzelf deze ruimte gegeven. Niet eerder heb ik zo sterk ervaren dat wij het lijden over onszelf afroepen als wij de heelheid in onszelf afwijzen. De heelheid die in verbinding staat met wat ik onze gemeenschappelijke oerbron noem. Waar we uit voortkomen en waar wij naar terugkeren. De heelheid die ons veiligheid biedt, verbinding en mededogen. De voeding voor ons helder weten. Met mogelijkheden en oplossingen. Zelfs als wij daarbij gekwetst worden of in ons bestaan bedreigd.
Het schuurt. Wat hebben wij als individuele mens en mensheid van het verleden geleerd?
Externe autoriteit
In onze opvoeding is veelal geen aandacht om naar deze heelheid (en onze aangeboren stem) te luisteren. Onze conditionering is er veelal op gericht ons daarvan af te wenden, ons te richten op de buitenwereld en te vertrouwen op externe autoriteiten.
Het vraagt moed om de waan van schuldgevoel dat ons ervan weerhoudt het anders te doen dan ‘zoals het hoort’ door te prikken. Tegelijkertijd brengt dit ruimte.
Zelfdestructie en Massa
Matthäus houdt in de 1e eeuw een spiegel voor. De mens zet met diens zelfdestructieve aanleg mededogen en onschuld op het spel.
De massa is bereid, dwingt het zelfs af, om de heelheid en menselijkheid op te offeren.
Hieraan gaat vooraf dat centrale machten op een listige manier de massa vormen en manipuleren met onjuistheden en verzinsels. Als de massa vervolgens het offeren van de zuiverheid eist, wast de macht diens handen in onschuld. Want, stelt de macht, het is de wens van de massa.
Als geen ander schetst Professor Mattias Desmet ons in de 21e eeuw het onthutsende proces dat leidt tot massa vorming. Een van de factoren die hij hierbij benoemt is een onbestemd gevoel van ongemak.
Ik vraag mij af…Kan het zijn dat dit onbestemde gevoel van ongemak voortkomt uit de overlevering? Waarbij generatie op generatie een onbewust schuldgevoel wordt doorgegeven dat verband houdt met het ‘verraad’ van onze aangeboren kracht en kwaliteit. Hetgeen leidt tot een zoektocht naar datgene waarmee de mensheid ooit volledig in symbiose was; heelheid.
Hoe extra kwetsbaar maakt het ons als wij de oplossing buiten onszelf zoeken.
Inclusieve autoriteit
De chaos in de wereld is groter dan ooit. Willen wij wel leren van de geschiedenis?
Wij lijken een uitweg te zoeken in technocratische oplossingen. En nog steeds leiden massa vorming, drama en hysterie tot het opofferen van de onschuld en zuiverheid en vervreemding van onze menselijkheid.
Maar hoe onherstelbaar is dit? Wat als weliswaar de verbinding met onze heelheid is verbroken, maar het in onzichtbare vorm nog steeds aanwezig is? En de mens hier wederom contact mee kan maken?
De zelfdestructieve aanleg is hiermee niet weg. Bevinden wij ons hiermee in een vicieuze cirkel?
Mogelijk niet als we heelheid ervaren vanuit inclusiviteit. Waarbij we de kwaliteit van de heelheid niet beschouwen als iets dat buiten onszelf bestaat, maar als iets dat intrinsiek onderdeel uitmaakt van ons zijn.
Wij kunnen deze kwaliteit actief aanspreken. In het geheel der delen, zoals het orkest van Johannes Leertouwer, waarin ieder een essentiële rol vervult met een organische vorm van ego-loos leiderschap. De toon van het leven zal hiermee aanzienlijk verbeteren.
Wat wordt mogelijk als de massa deze heelheid omarmt?
Inclusieve menselijkheid
Duidelijk is dat onze menselijkheid niet geborgd wordt door technologische oplossingen. Wel door bewustwording en compassie.
De Cercis in mijn tuin, met glanzend hartvormig blad, herinnert mij dagelijks aan deze inclusieve menselijkheid. En wat dit van mij vraagt.
Thanks for your blog, nice to read. Do not stop.
Jaarlijks staan wij op 5 mei stil bij de grote waarde van onze vrijheid. En er is meer. Voor een groot deel van de wereldbevolking valt deze dag samen met Ramadan, Pasen, Pesach of Vaisakhi.
Hierin kunnen wij eenheid in diversiteit en een meta-verhaal van de vrede zien. Een vrede die bereikbaar is, ook al moeten wij een weg zoeken in een tijd van grote onzekerheid.
Welke kwaliteiten vraagt dit van ieder van ons? Het begint bij innerlijk vrij zijn – zelfs als de wereld zoals wij die kennen uit elkaar valt. Dit maakt het des te belangrijk dat wij leren van ons verleden en onze conditionering herijken.
Op een krachtige manier weergegeven waar buiten de kaders (vrij) denken toe kan leiden.
Ik sluit mij hier graag bij aan .. En mooi verwoord.